تفاوت های کلیسای کاتولیک رُم با ارتدوکس‌ها و ارمنی‌ها
تاریخ انتشار: ۱۰ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۳۲۴۳۲
سید مهدی حسینی دورود*
ساعاتی پیش از آغاز سال نو مسیحی و ساعاتی پس از درگذشت پاپ بندیکت شانزدهم که پیش‌تر از این مقام کناره گرفته بود و به بهانۀ اشاراتی که در همین تارنما به تفاوت کریسمس میسیحیان ایران با مسیحیان سرزمین‌های غربی شده بود چکیده‌ای از پژوهشی در این باره را که در حوصلۀ یک نوشتۀ رسانه‌ای باشد در زیر می‌آورم:
از مجموع جمعیتِ یک‌صد و بیست هزار هموطن مسیحی، صد هزار نفر به ارامنه [جامعۀ ارامنه] و بیست هزار نفر به هموطنان آشوری [جامعۀ آشوری] اختصاص دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بر این اساس موضوع این نوشته به‌طور عمده کلیسای رسولی ارامنه بوده و شناخت مذاهب کاتولیک و پروتستان و نیز معرفی هموطنان آشوری مجالی وسیع‌تری می‌طلبد که امیدوارم در آینده و در شمارهای دیگر به این امر اهتمام ورزیم.
بنیاد مسیحیت در میان ارمنیان
طبق روایات ارمنی (تادئوس و بارتوقمئیوس) دو تن از حواریون حضرت مسیح، نخستین مبلغان مسیحیت در ارمنستان و نخستین پایه گذاران کلیسای ارمنی در سال 33 میلادی در إردسا و اورفا (بین النهرین) بوده اند و از این رو کلیسای ارمنستان را کلیسای حواری رسولی (مرسلی) ارمنستان نیز نامیده اند.
ارمنیان به خاطر حیات سه هزار سالۀ خود از پایدارترین اقوام هند و اروپایی به شمار می‌‌آیند. اولین قومی هستند که در جهان، مسیحیت را در سال 301 میلادی به کوشش گریگور روشنگر لوساوریچ، نخستین رهبر دینی ارمنیان و در زمان پادشاهی تیرداد سوم در کشور ارمنستان رسمیت داده‌اند..
کلیساهای جهان
به‌طور کلی مسیحیان جهان از حیث زبان و فرهنگ در سه حوزه قرار می‌گیرند:
1. غرب لاتین با مرکز اصلی رم یا کلیسای کاتولیک و کلیسای پروتستان که بعدها انشعاب یافت؛
2. شرق یونانی زبان با مرکز اصلی قسطنطنیه (استانبول کنونی) که از سدۀ چهارم و پنجم به بعد کلیسای ارتدکس شرقی نامیده شد؛
3. شرق سریانی که شاخه جدا شدۀ کلیسای ارتدکس شرقی است؛ با مرکز اصلی اردسا (اورفای کنونی در جنوب شرقی ترکیه). این گروه خود به دو گروه نسطوری یا غیر کالسدونی تقسیم می شود. (کلیسای جدا شدۀ شرقی)
هر کدام از این کلیساها از ویژگی و تعریف خاصی برای خود برخوردار هستند که اجمالاً به آن اشاره می شود:
کلیسای کاتولیک رم
بزرگترین و جهانی ترین کلیسایی که در تمام کشورها و سرزمین‌ها رایج است و با عنوان «کلیسای مقدس کاتولیک رم» به توصیف خود می پردازد.
ویژگی مهم کلیسای کاتولیک اعتقاد پیروان آن به رهبری و ریاست پاپ بر جامعه مسیحیان و مصونیت او از خطا است و لذا پذیرش مصوبات مجامع کلیسای کاتولیک را بر خود لازم میدانند و بر این باورند که مسیح پتروس را بر مقام کلیسای مسیحیت رهبر قرار داده و کلیۀ ملکوت آسمان را به وی سپرده و پتروس نیز در زمان اقامت در رم پاپ را جانشین خود و صاحب امتیاز کلیسای جامع قرار داده است.
کلیسای ارتدکس شرقی
با تجزیه رم به بخش شرقی و غربی در اواخر قرن پنجم میلادی، کلیسای رم در مرکز بخش غربی مسیحیت قرار گرفت و این اتفاق، مهمترین جدایی در تاریخ مسیحیت به شمار آمد. به همین خاطر پیدایش این فرقه قبل از آنکه ریشۀ اعتقادی داشته باشد، منشأ جغرافیایی دارد. مهم ترین کلیسای بخش شرقی در قسطنطنیه بود. از آنجایی که یکی از مراکز مهم کلیسای شرقی در یونان قرار داشت و زبان رایج در آن هم یونانی بود، کلیسای شرقی را یونانی نام نهاده و ترجمه عهد عتیق را برای کلیسای ارتدکس برگزیدند. در حالی که در غرب بر استفاده از متن لاتین کتاب مقدس اصرار می‌شد.
کلیسای ارتدکس شرقی بعد از کلیسای کاتولیک رم با حوزهای به مراتب کوچک تر از آن، دومین کلیسای عمده در جهان مسیحیت معاصر است. اکثر قریب به اتفاق جمعیت کشورهای اسلاوی (روسیه، یوگوسلاوی، بلغارستان) و رومانی را پیروان کلیسای ارتدکس شرقی تشکیل می دهند. این کلیسا گروهی متشکل از پانزده کلیسای وابسته هستند که با یکدیگر اشتراک آئینی دارند و به یک شکل عبادت می‌کنند و از نظر عقیده با هم سازگارند؛ اما هر یک از نظر تمشیت امور مستقل هستند.
این کلیساها برتری سر اسقف کلیسای جهانی قسطنطنیه (استانبول) را قبول دارد و برخلاف پاپ در آیین کاتولیک به هیچ وجه برتری همراه با اختیارات قانونی جهانی را برای خود ادعا نکرده و قائل نیستند.
کلیسای جدا شده شرقی
تعدادی از کلیساهای شرقی به دلایل سیاسی و اعتقادی از کلیسای امپراتوری بیزانس (روم شرقی) جدا شدند. این کلیساها که در آن سوی مرزهای امپراتوری واقع بودند، با قبول راهحلهای مسیحشناسی استقلال خود را حفظ کردند. این کلیساها از استقلال داخلی برخوردارند. هر یک آداب دینی مستقلی دارند و کتب عبادی آن‌ها، عموماً به زبان مخصوص به خودشان است.
این کلیساها عبارتاند از: الف) کلیسای نسطوری؛ ب) کلیسای ارتدکس غیر کالسدونی؛
غیر کالسدونی‌ها شامل سایر مسیحیان غیر یونانی از جمله قطبی‌ها در مصر، اتیوپی‌ها و ارمننی‌ها میشود.
کلیسای ارمنیان
پیش‌تر گفته شد که مسیحیت از طریق دو تن از دوازده رسولان یا حواریون حضرت عیسی مسیح علیه‌السلام به نام های تادئوس قدیس و بارتوقیمئوس (بارتملی) قدیس در میان ارمنیان رواج یافته و بر این اساس کلیسای ارامنه، نام مرسلی یا حواری را بر خود گرفته است. هر چند گاهی آن را کلیسای گریگوری یا لوساوریچ نیز میگویند و هر چند نام گریگور روشنگر لوساوریچ از این کلیسا جدا نبوده است، اما ارمنیان هویت کلیسای خود را به زمان حضرت عیسی علیه‌السلام و حواریون ایشان گره میزنند و تادئوس و بارتلمی را مبشران اصلی دین مسیح و بانیان کلیسا در ارمنستان میدانند و نقش گریگور مقدس را در فراگیر کردن و رسمی نمودن مسیحیت در ارمنستان هرگز فراموش نمی کنند.
نام رسمی این کلیسا بر اساس اصول اعتقادی و مبانی تشکیلاتی آن کلیسای ملی، مرسلی و مردمی ارمنی است و به اختصار کلیسای ارمنی نامیده میشود.
وجه تسمیه ملی
بر خلاف کلیساهای کاتولیک و پروتستان، کسی که از پدر و مادر ارمنی به دنیا نیامده باشد و در کلیسای ارمنی غسل تعمید نگرفته باشد، نمیتواند از دیگر برنامه ها و شعائر این کلیسا از قبیل ازدواج، مراسم عشای ربانی، غسل و کفن، غسل میت و... بهره مند گردد. بنابراین فردی که از پدر و مادر ارمنی نبود و غسل تعمید در این کلیسا بر او انجام نگرفته را نمی توان تعمید داد.
به همین خاطر کلیسای ارمنی فاقد تشکیلاتی برای تبلیغات خارج از حوزه قومی ارمنی است و کلیسای ملی نامیده میشود؛ زیرا هیچ کس از هر دین دیگری نمیتواند ترک دین کرده و از طریق کلیسای ارمنی مسیحی شود.
کلیسای ارمنی و تثلیث
بحث از خداوند در آیین مسیحیت با مسئلۀ تثلیث گره خورده است. در بین فرقه‌های مختلف کاتولیک، ارتدکس و پروتستان مشترک است. این اصل در نزد رهبران مذهبی و معاصر مسیحی از کلیۀ شعائر دینی مهم تر است و لذا این اقانیم سهگانه مکرراً در آیین عشای ربانی مورد پرستش قرار گرفته و از آن‌ها حاجت خواسته می شود. رابطۀ او با جهان با ظهور پدر، پسر و روح‌القدس یا تثلیث مقدس تحقق مییابد. خدای پدر را آفریدگار بشر، خدای پسر را منجی بشر و خدای روح را تطهیر کننده بشر میدانند که او را به فرزند خواندگی پذیرفته است. از نظر آنان پدر، پسر و روح‌القدس صرفاً موجودات کاملی نبوده و همچون پدیدههای فعل الهی نیستند؛ بلکه اشخاص هستند. هر شخصی (اقنومی) که خودآگاهی کامل و واقعی است، مکاشفه تمامی ذات خداوند است و همۀ ویژگیهای الهی را در خود دارد. پدر ـ که جهان را با کلمه الهی آفریده و ملکوت خود را از ازل ترتیب داده ـ خدای کامل است. پسر، کلمۀ خداوند نیز ـ که از آغاز «نزد خداوند بود و خدا بود» و هنگامی که انسان شد در میان ما ساکن شد ـ خدای کامل است. روح‌القدس هم که ـ به واسطۀ او خداوند و آنچه را الهی است میشناسیم، در اعماق خداوند تفحص میکنیم، تجدیدی یابیم و منور میگردیم ـ خدای کامل است. سه شخص / اقنوم یک خدای، یک عشق، ولی هر کدام عشقی کامل در ظهور منحصر به فرد خود هستند.
پسر و روح‌القدس از پدر هستند، ولی برادر یا دو پسر نیستند. زیرا پدر والد است، پسر مولود و روح‌القدس جوشش (مانند جوشش چشمه) پسر سمت راست پدر مینشیند و روح‌القدس سمت راست پسر.
عیسی مسیح و حضرت مریم
از آنجایی که پیروان کلیسای غیر کالسدونی برای مسیح تنها یک ذات قائلاند، اغلب «یک ذات انگار» خوانده میشوند ـ بر اساس نظریۀ اسقف اعظم سبوه سرکیسیان در مورد مفهوم تک جوهری و دو جوهری بودن نوعی بدفهمی وجود دارد. به گونهای که برخی کلیساهای غربی و یونانی کلیسای ارمنی، قبطی و سریانی را کلیساهای قائل به تک جوهری قلمداد کردهاند. در حالی که ارامنه منوفیزیت نیستند؛ یعنی به یک طبیعت و جوهر واحد در مورد حضرت مسیح علیه‌السلام قائل نبوده و معتقدند که خداوند در حضرت مسیح تجسد یافته و مسیح همزمان هم خدا بوده و هم انسان! در واقع کلیسای ارامنه به دو جوهر جدای از هم معتقد نیست.
به‌طور کلی در مورد سرشت حضرت مسیح علیه‌السلام برداشتهای مختلفی در کلیساهای گوناگون وجود دارد. حضرت مریم علیه‌السلام در نزد ارمنیان و در آموزههای کلیسا از جایگاه والایی برخوردار است و از شخصیتهای برجستۀ کتاب مقدس است. به اعتقاد اینان، کسی که از حضرت مریم تولد یافته، انسانی است که به واسطۀ روح‌القدس زاده شده و خدا در او تجسد یافته است. بنابراین ایشان را مادر خدا می‌نامند؛ زیرا او وسیلۀ زاده شدن مسیح و تجسد خدا به واسطۀ روح‌القدس بوده است.
روح‌القدس
یکی از ارکان اصلی تثلیث در مسیحیت روح‌القدس است و حلقۀ واسطۀ پدر و پسر و عامل رساننده تأییدات پدر به مردم به شمار میآید.
مسیحیان روح‌القدس را نه صرفاً وصفی از اوصاف خدا یا نیروی نامتشخص، بلکه کاملاً متشخص، عضو سوم تثلیث و مساوی با پدر و پسر میدانند. وظیفۀ هر مسیحی است که حامل روح‌القدس باشد.
کلیسای ارمنی و نجات
چگونگی نجات بشر پرسش مهم همۀ ادیان است. ارمنیان مثل دیگر مسیحیان معتقدند که حضرت عیسی علیه‌السلام به دنیا آمد تا گناه‌کاران را نجات دهد. آنان بر این باورند که مسیح با قربانی کردن خود گناهان بشر را شسته و با رستاخیز خود به کسانی که به او ایمان داشتند زندگی بخشید و اگر انسانها مستعد پذیرش این فیض نباشند، از آن بی‌بهره خواهند بود.
انسان برای اینکه نجات بیابد باید ایمانی فعال داشته باشد؛ یعنی با تمامی فکر، قلب و وجود خود، مسیح را بپذیرد و به او عشق بورزد و خود را به او تقدیم کند.
منبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۳۲۴۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
درگیری مرگبار نیروهای نظامی فلسطینی؛ فرمانده سرایا القدس ترور شد +تصویر
عناصر امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین بامداد امروز به سوی خودروی یکی از فرماندهان گردان طولکرم به نام «عمر ابوالفول» شلیک کردند که به شهادت وی منجر شد. به گزارش نور نیوز؛ همزمان درگیری‌های شدیدی میان رزمندگان گردان طولکرم (وابسته به سرایا القدس-شاخه نظامی جهاد اسلامی) و عناصر امنیتی محمود عباس در شهر طولکرم گزارش میشود. در این راستا «ابوشجاع» فرمانده گردان طولکرم نیز در بیانیه‌ای گفت: «سکوت ما به درازا نخواهد انجامید و تجاوزات این دستگاه‌های امنیتی ما را وادار می‌کند تا به این سکوت پایان دهیم». «عمر ابوالفول» فرمانده گردان طولکرم جنبش حماس نیز در واکنش به شهادت «عرم ابوالفول» از فرماندهان گردان «طولکرم» وابسته به «سرایا القدس» (شاخه نظامی جهاد اسلامی) به دست نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان آن را یک «ننگ سیاسی» برای این نهاد سیاسی دانست. حماس گفت که اینگونه اقدامات تنها خدمت به اسرائیل است. در این بیانیه آمده است: همگی باید به مسئولیت خود برای پایان دادن به این اقدامات خلاف و تغییر روند نهادهای امنیتی در مسیر صحیح،عمل کنند. خودرو «عمر ابوالفول» فرمانده گردان طولکرم که به آن شلیک شد
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند